Op 9 augustus 1890 kwamen de eerste Javanen in Suriname aan met het schip Prins Willem I. Zij namen hun eigentaal, religie, cultuur, zeden en gewoonten en adat (gewoonterecht) mee. Deze zijn na ruim 120 jaar onder invloed van de tijdgeest aangepast. Tussen 1890-1939 kwamen er in totaal 34.000 Javaanse contractanten naar Suriname. Ze moesten een contract tekenen van 5 jaren waarbij zij de verplichting op zich namen 6 dagen per week op de plantages te werken. Na hun contractperiode zijn ongeveer 12.000 teruggekeerd naar Java en de rest heeft besloten in Suriname te blijven. Zij hebben hier zowel op sociaal-maatschappelijk, economisch-financieel en politiek vlak veel strijd moeten leveren om te overleven en om tot volwaardige burgers erkend en gekend te worden. Het emancipatieproces van de Javanen op politiek gebied verliep vanwege diverse factoren heel moeizaam. In de laatste 50 jaren is hierin een duidelijke verbetering gekomen.
In de politiek hebben de Javanen, vanwege hun lage sociaal-maatschappelijke en economische status aan het begin van de politieke ontwaking, een onbelangrijke rol ingenomen. Met de oprichting van politieke partijen die op etnische en religieuze basis geschoeid zijn, zijn zij ondanks het gebrek aan een goed leiderschap geleidelijk aan een potentiële partner geworden. Zij hebben vanaf de jaren ’50 vaker een wippositie in de politiek ingenomen. De Javaanse politieke partijen hebben deze belangrijke positie echter niet altijd weten uit te buiten. In de politiek willen zij hun achterstand inhalen, door politiek niet als middel doch als doel te gebruiken om in het machtscentrum te komen. Deze visie werd/wordt door de niet-Javanen vaak niet begrepen. Zij werden dan als onbetrouwbaar aangemerkt. Wat vaak niet begrepen wordt, is dat Javanen in hun politiek handelen hun adat en belevingswereld altijd hebben betrokken. De rol van de religie, van intellectuelen, jongeren en niet-Javaanse politieke partijen hebben in hun politiekvoering een belangrijke rol gespeeld, terwijl na 1970 de Javaanse vrouwen politiek bewuster zijn geworden en hun plaats thans durven op te eisen. De strijd om het politieke leiderschap en de politieke macht heeft de eenheid onder de Javanen niet alleen belemmerd, maar tevens de rivaliteit onderling bevorderd. Ondanks diverse bejegeningen, zijn zij van achtergestelde en een minderwaardige partner gegroeid tot een machtsfactor waar degelijk rekening mee moet worden gehouden. Hierdoor hebben Javaanse politici een plaats in het machtcentrum verworven. In de strijd om hun macht te consolideren, spelen niet-Javaanse politieke partijen aan het begin van het jaar 2000 een belangrijke rol, die veel veranderingen en vernieuwingen teweeg heeft gebracht. Er treedt een periode van transformatie in met veel uitdagingen die de toekomst van de Javanen zal meebepalen. [wordt vervolgd]
Kadi Kartokromo
