Al twee eeuwen lang delen verschillende politieke stromingen in Zuid-Amerika dezelfde droom: een integraal systeem voor de gezondheidszorg op ons continent. Naast de vele politici, militaire leiders, artsen, sociologen, artiesten en andere intellectuelen die ook getracht hebben ons werelddeel in dit ideaal te verenigen. Waarom vindt deze droom dan nu pas weerklank in de vorm van politieke overeenstemming die geografische en ideologische grenzen overstijgt? De reden kan liggen in de vaststelling dat we gestopt zijn met het kopiëren van beschavingsmodellen en het accepteren van samenwerking gericht op het van bovenaf opleggen van publiek beleid, en we ook buiten het gebied van de vrijhandel zijn begonnen te geloven in een samenwerkingsmodel, dat ook voorrang geeft aan integraal optreden op sociaal terrein. Deze maand viert het eerste instituut voor sociaal welzijn van de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties zijn eenjarig bestaan in Rio de Janeiro. ISAGS, het Zuid-Amerikaanse Instituut voor Bestuur in de Gezondheidszorg, voorzien van een innoverend takenpakket en een niet minder innoverende institutionele formatie, werkt samen met deskundigen en de in de 12 Zuid-Amerikaanse landen geïnstalleerde netwerken om de beste methodes op het gebied van gezondheidszorg voor de 400 miljoen inwoners van dit zuidelijke deel van de wereld te promoten.
Voor dit unieke feit alleen al belichaamt Unasur een overwinning voor de bewegingen ten gunste van de publieke gezondheidszorg in Zuid-Amerika. Maar de Zuid-Amerikaanse Raad van Volksgezondheid, één van de acht sectoren van het blok, gaat zelfs nog verder in zijn wens naar vooruitgang. In het profiel van dit orgaan, waar ISAGS deel van uitmaakt, komen de aspiraties samen van overheid, academici en de bevolking ten gunste van democratisering van de gezondheidszorg en een op het inwerken op hun sociale ijkpunten gebaseerde visie, in de zoektocht naar de constructie van universele systemen in de zorg.
In plaats van te werken vanuit een ouderwetse visie van financiering en het opleggen van beleidsprogramma´s, tracht ISAGS kennis van ministers en gezondheidsinstellingen onderling uit te wisselen, en de beste werkwijzen en gegevens te liëren aan toegepast onderzoek en aan het beheer van human resources. Zijn takenpakket is breed en overschrijdt uiteenlopende sectoren.
Het is algemeen bekend dat systemen op het gebied van de gezondheidszorg altijd onderhavig zullen zijn aan hun economische en financiële duurzaamheid in tijden van globale crisis, maar het is van levensbelang de aandacht te verleggen naar de betekenis van de integratie van sociaal welzijnsbeleid en de implementatie van economisch beleid gericht op het creëren van equity.
Dit proces in wording is nog lang niet afgerond. Geslaagde experimenten zoals de vereniging van de landen van het blok in multilaterale forums ten gunste van universele toegang tot vaccinaties en medicijnen zijn enkele van de vele voorbeelden. Tijdens haar eenjarig bestaan heeft ISAGS geïnspireerd tot collectieve debatten over verschillende thema´s, en twee van hen zijn getransformeerd in nieuw verschenen boeken: “Universele Systemen van Gezondheidszorg in Zuid-Amerika” en “Toezicht op de Gezondheidszorg in Zuid-Amerika.”
Drietalige live-uitzendingen die later omgezet worden in vrij toegankelijke videolessen, moderne concepten van intern bestuur zoals informatie- en kennisbeheer en andere, voor intergouvernementele instituten ongewone updatings, zoals het brede gebruik van sociale netwerken, maken van ISAGS het resultaat van de cruciale accumulatie van tientallen jaren reflectie op gezondheidszorg in Zuid-Amerika.
Tijdens deze verjaardag hebben velen reden om feest te vieren: Rio de Janeiro, de gastheer van deze innoverende onderneming; Unasur, versterkt door de institutionele vooruitgang van haar politieke bondgenootschap, en iedereen die gelooft dat gezondheid het meest belangrijke mensenrecht is.
Aldus nodigt ISAGS de Zuid-Amerikaanse samenlevingen uit om zich vrijuit en op soevereine wijze te bezinnen op het gezondheidszorgmodel dat wij onze broedervolkeren toewensen.
JOSÉ GOMES TEMPORÃO, executive director van ISAGS, is arts, master in Publieke Gezondheidszorg aan de Nationale School voor Publieke Gezondheidszorg Fiocruz, en doctor in Sociale Geneeskunde aan het Instituut voor Sociale Geneeskunde van de Universiteit van de Staat Rio de Janeiro. Hij was minister van Volksgezondheid onder het bewind van president Luiz Inácio Lula da Silva tussen 2007 en 2010.
