Dezer dagen is er enige maatschappelijke beroering over de verhoging(en) van de tarieven voor elektriciteit ontstaan. Veel vertegenwoordigers van belangenorganisaties van zowel werknemers als werkgevers hebben zich publiekelijk al in negatieve zin uitgelaten over de doorgevoerde en voorgenomen verhogingen van de stroomtarieven. Van regeringszijde wordt een verband gelegd tussen de afbouw van de subsidies voor elektriciteitsverbruik en het verkrijgen van financiële steun van het IMF. Daarmee de broodnodige financiële injectie door het IMF niet noodzakelijkerwijs populairder makend bij de bevolking.
Alle partijen – belangengroeperingen en regering – gaan tamelijk fantasieloos om met het gegeven dat subsidie uit een lege staatskas blijven geven geen houdbare optie is, en deze dus noodgedwongen dient te worden afgebouwd, of het IMF dat nu eist of niet.
Moet de prijs van elektriciteit nu automatisch stijgen, als de subsidie komt te vervallen? Daarop hoeft niet vanzelfsprekend met “ja” te worden geantwoord. Ten eerste is onduidelijk wat eigenlijk de kostprijs is van een kilowattuur (hierna afgekort: kWh), zoals de EBS die aan haar afnemers verkoopt.
Daarover wordt onvoldoende openheid van zaken gegeven, hetgeen bevreemdt nu het hier toch een staatsbedrijf betreft dat als zodanig tekst en uitleg aan het volk (lees DNA) verschuldigd is. Het kan natuurlijk ook zijn, dat het EBS het zelf niet weet…
Indien opwekking van de stroom plaatsvindt door een entiteit – niet zijnde de EBS, zoals bij voorbeeld een juridisch zelfstandige waterkracht centrale Brokopondo – die zich aan deze controle onttrekt en de prijs die deze entiteit hanteert niet (goed) door de EBS beïnvloedbaar is, wordt het tijd om naar alternatieve toeleveranciers om te gaan zien.
Is daarentegen de EBS wel in staat om de prijs waarvoor zij stroom betrekt van deze voorgeschakelde entiteit te beïnvloeden, maar doet zij dit niet of onvoldoende, dan worden stroomafnemers van de EBS – huishoudens en bedrijven – mogelijk te hoge stroomtarieven berekend, die de kostprijs te boven gaan. Een merkwaardige gang van zaken voor een openbaar nutsbedrijf.
Ten tweede is het helemaal niet nodig om de EBS een staatsbedrijf te laten zijn en ook niet om haar het monopolie op stroomlevering aan afnemers te gunnen. Wanneer meerdere elektriciteitsleveranciers elkaar beconcurreren vaart de consument – de afnemer van stroom – daar wel bij, want dan gaat de prijs automatisch omlaag. Kan dat dan, meerdere aanbieders van elektriciteit in één land? Ja, dat kan. Creëer één aparte maatschappij die de infrastructuur om elektriciteit bij huishoudens en bedrijven thuis te brengen (het netwerk) beheert en per getransporteerd kWh een bepaalde kostendekkende (onderhoud en investeringen) vergoeding vraagt van de verschillende stroomleveranciers.
Huisvuil is een dankbare bron van energie. Afvalscheidingstechnologie is inmiddels zover voortgeschreden, dat uit het afval de meeste kwalijke bestanddelen kunnen worden gehaald en de rest kan worden verbrand om een energieopwekkingscentrale mee te stoken. De rookgassen die bij die verbranding vrijkomen, kunnen ook nog eens zodanig worden gezuiverd voor zij de schoorsteen uit de atmosfeer in gaan, dat deze laatste daar slechts in heel geringe mate door wordt belast. Ook al heeft Suriname misschien zelf deze technologie(ën) niet in huis, er zijn voldoende landen die bij het bouwen van een dergelijke met afval gestookte energiecentrale zouden kunnen helpen. Dat hoeft Suriname zelfs geen geld te kosten, als de maatschappij die de centrale bouwt hier in het land dan ook de opgewekte elektriciteit mag leveren, zoals via een gedeeld netwerk mogelijk zou worden.
Er valt zelfs extra geld mee te verdienen voor Suriname – naast de opwekking van goedkopere elektriciteit – door vuilnis uit het buitenland tegen betaling hier te scheiden en milieutechnisch verantwoord te verbranden. Werkgelegenheid en inkomsten.
Denk ook eens aan de hoeveelheid energie die dag en nacht, zeven dagen per week, bij de raffinaderij van Staatsolie te Domburg wordt afgefakkeld: daar zou elektriciteit voor huishoudens en bedrijven mee kunnen worden opgewekt, uit energie die op dit moment gewoon verloren gaat.
Een windmolenpark voor de kust is ook een reële mogelijkheid, het waait hier immers genoeg. Ook hiervoor geldt weer: er zijn vast geïnteresseerden te vinden die zo´n park op eigen kosten zouden willen bouwen, mits ze het ook rendabel kunnen exploiteren door stroom te mogen leveren aan Surinaamse huishoudens en bedrijven.
Er laten zich met zekerheid nog meer voorbeelden bedenken van inventieve wijzen om, goedkoper dan nu het geval is, Surinaamse huishoudens en bedrijven van elektriciteit te laten voorzien. Het enige dat daar echt voor nodig is, is het doorbreken van het staatsmonopolie en de liberalisering van de stroommarkt.
Ten derde, en dit is het kersje op een toch al smakelijke taart, wordt met de daartoe noodzakelijke privatisering van de EBS en het verzelfstandigde elektriciteitsnetwerk een substantieel bedrag van binnen- en buitenlandse investeerders opgehaald, waarmee een belangrijke bijdrage aan de reductie van de overheidstekorten wordt geleverd.
Mr. Vincent Moes en mr. Indra Jharap
(Internationaal) fiscaal- en wetgevingsadvies
