Op social media is gisteren veel aandacht besteed aan stress op de werkplek. In Suriname is ook aandacht aan dit onderwerp besteed. Door organisatiespecialisten is in de Surinaamse media, met name in onze krant, veel geschreven over stress op de werkplek en de invloed die het heeft op het functioneren en het productief zijn van die organisaties op zich en individuen. Werkorganisaties die niet worden doorgelicht en waar de werknemerssatisfactie niet wordt gemeten, maar wel te maken hebben met een druk vanuit de economie (verhoogde productiekosten, verminderde afzetgaranties, internationale concurrentie) lopen een verhoogde kans om risico’s te ontwikkelen die kunnen leiden tot werk gerelateerde stress. Werk gerelateerde stress is die stress die vanwege de uiteenlopende factoren die te maken hebben met de productie (van de organisatie) een invloed heeft op het effectief functioneren van de mens/werknemer (demotivatie etc.) en/of op zijn welzijn(sbeleving). Gisteren is wereldwijd de Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op de Werkplek herdacht. Deze staat in het teken van ‘Werkplaats gerelateerde stress, een collectieve uitdaging’. De IAO is de gespecialiseerde organisatie binnen het VN-systeem die zich met arbeidsgerelateerde zaken bezig houdt. Tijdens de presentaties die internationaal in het kader van dit thema zijn gehouden, is o.a. beweerd dat werk gerelateerde stress niet een vanzelfsprekendheid is. Stress is een gezondheids- en veiligheidsissue en dient als zodanig ook aandacht te krijgen in het overheidsbeleid. Het heeft op den duur opgeteld een meetbare negatieve impact op onze bbp. Die impact wordt veroorzaakt door ongelukken, door tijdsverloop opgelopen chronische ziekten en een verminderd productievermogen en verhoogde druk op het zorgsysteem. Hoeveel mist de Surinaamse economie aan werkgelerateerde stress? Hoeveel is het aandeel van de publieke sector en hoeveel van de private sector? Welke sectoren verliezen het meest? De kleine Surinaamse economie besteedt geen aandacht aan stress en weet niet hoeveel ze uitgedrukt in miljoenen dollars mist op jaarbasis. Onze economen hebben dit soort berekeningen nog niet kunnen maken. De IAO vermeldt dat in Europa de effecten en manifestaties van werkgerelateerde stress, de economie miljarden euro’s kosten per jaar. Aan absenteisme (afwezig zijn van de werkplek) wordt verloren 272 miljard euro, verloren productiviteit 242 miljard, extra kosten gezondheidszorg 63 miljard en arbeidsongeschiktheid 39 miljard. We moeten in Suriname ook gaan meten hoeveel werkers arbeidsongeschikt worden vanwege stress. De factoren die leiden tot werkgerelateerde stress worden genoemd de psychosociale gevaren en risico’s. Uit recente onderzoeken blijkt dat deze factoren verschillen per regio. Stress op de werkplaats dient in de eerste plaats te worden voorkomen. Het wordt veroorzaakt door de manier waarop wordt gewerkt en de werkomstandigheden waaronder moet worden gewerkt. De IAO noemt in een recent rapport bijvoorbeeld de afwezigheid van betrouwbaarheid, beschikbaarheid, geschiktheid en onderhoud en reparatie van werktuigen en faciliteiten. Deze kunnen leiden tot stress. In de private sector kunnen we daar wat bij voorstellen, maar nu zeker bij de overheid. Ook de werkopzet kan leiden tot stress vanwege zinloze arbeid, onderbenutting van aanwezige skills en werk waarbij dezelfde handelingen steeds moeten worden herhaald. Zware werkoverlast, een overmatig hoog tempo en onrealistische tijdsdruk kunnen ook leiden tot stress. Dit is vaak te merken in organisaties waar de taakverdeling niet evenredig is of niet wordt gecontroleerd. Shiftwerk, niet-felxibele werkschema’s, onvoorspelbare werkuren en lange werkuren zijn ook factoren die kunnen bijdragen aan stress. Slechte communicatie, weinig begrip voor problemen op de werkplaats, geen aandacht voor persoonlijke ontwikkeling van de werknemer en gebrekkige organisatiedoelen zijn geïdentificeerd als omgevingsfactoren die leiden tot stress. Hetzelfde geldt door vage rollen en conflicterende rollen en verantwoordelijkheden voor de werknemers. Dit leidt tot verwarring. Ontbrekende carrriereontwikkeling (onder- en overpromotie, slechte betaling, onzekerheid, lage sociale waarde werk), gebrekkige betekenis in besluitvorming, interpersoonlijke relaties aan het werk (isolatie, slechte relatie superieuren en collega’s) en botsende verantwoordelijkheden aan het werk en in het gezin zijn ook hoofdgroepen onder de psychosociale factoren die leiden tot stress. Werknemers die over de bovenstaande problemen willen praten, vinden vaak geen luisterende oor, werkgevers vinden vaak in Suriname dat deze werknemers zeuren en dat ze blij moeten zijn dat ze een baan hebben. Met onzekerheid in de economie (ontslagen, werkdruk, beloning) is er een verhoogde kans op stress. Stress en het effect op werklust en gezondheid (ruim) en dus ook de productiviteit en sociaal-economisch moeten in het beleid worden erkend en in wetgeving worden verankerd. De (chronische) ziekten die gerelateerd zijn of een manifestatie zijn van stress zoals posttraumatische stressstoornis dienen volgens de IAO op de lijst van beroepsziekten te worden opgenomen. Zowel bij de overheid als bij het bedrijfsleven moet er meer erkenning in Suriname komen voor werkgelerelateerde stress. Bij het zoeken en formuleren van oplossingen dienen werkgevers en werknemers nauw te worden betrokken.
