De lente van 2014 maakte op de Moedertaalmiddag korte metten met de zachte winter. Het zonnige weer bracht veel Surinamers op de been op zondag 2 maart. Ruim meer dan honderd aanwezigen brachten met gepeperde folklore ode aan de Surinaamse taal “Het Sranantongo”. De spreektaal was Sranantongo. Urenlang volgden de aanwezigen, veelal hoog opgeleiden, geboeid de boodschappen van diverse sprekers en acteurs. Verschillende aspecten van de lingua Franca van Suriname – het Sranantongo – werden spontaan belicht. De sfeer was fabuleus mede door efficiënte leiding van de moderator Flos Rustveld (Firi FM), Henna Goudzand-Nahar en de liefelijke aankondigingen door dichteres/tv-presentatrice Margo Morrison. Cultuurkenner Romeo Kotzebue verzorgde de muzikale omlijsting, met originele uitleg over enkele verkeerd gezongen volksliederen, die achteraf bezien een veel diepere historische inhoud hebben. De sfeer was nostalgisch, vooral door het spontaan meezingen van de aanwezigen, die blijk gaven de Srananliedjes van weleer niet vergeten te zijn. De saamhorigheidssfeer kreeg een extra dimensie door de vele aanwezige prominenten zoals Ronald Snijders, die zelf de marketing van zijn nieuwste imposante biografische compilatie Muziek-Box kwam afwikkelen. De alom gerespecteerde dr. Kwasi Koorndijk werd geïnterviewd over zijn benadering van het authentieke Sranantongo. Hij benadrukte dat de eigen keuzes van de bevolking de doorslag geven in welke richting het Sranan zich ontwikkelt. Romeo Grot, één van de eerste romanschrijvers in het Sranantongo, was aanwezig met een boekenstand, Thea Doelwijt (Schrijfster/regisseur), Ra Pengel (radio Mart), Simone Spong (Club Paradise), Henk de la Parra ( de broer van cineast/regisseur Pim de la Parra), taalpsychologe Margo Faverey, MerrilBudel (taalkundige), IleneThemen (beeldend kunstenaar), het spiritueel duo van Stichting Akasha Raymond en Yacintha Kemble en bouwkundige Eugene Weinaldum, om voor een impressie van het Sranannetwerk maar enkele namen te noemen, gaven blijk van hun interesse in het versterken van het Sranantongo. Het is de hoogste tijd om van onderen op een duurzaam proces te starten onder alle Sranansprekers in en buiten Suriname om de status van het Sranan te verhogen door eenduidigheid in de spreek en schrijfwijze. Ook zal het emancipatieproces door o.a. praktische toepassingen in het openbare leven (onderwijs/aanwijsborden/in het parlement/) en standaardisatie, de Surinaamse overheid moeten stimuleren om het Sranantongo een waardige positie te gunnen naast de wettelijk officiële taal; het Nederlands (ABN). Max Sordam en Ludwich van Mulier (uitgever Masusa) zijn eind 2013 een productietraject gestart, van een nieuw standaardwoordenboek Sranan-Nederlands/ Nederlands –Sranan gestart, dat erin voorziet eerdere woordenboeken (van SIL, Van der Hilst, Blanker, Meinzak, Sordam, Bureau Volkslectuur) officieel te integreren in een nieuw ‘Grootwoordenboek Sranan’. Evenals in het Nederlands (ABN), de “Dikke van Dale”, het standaardwoordenboek der Nederlandse taal, een centraal referentiepunt is, waarvan uit een bindend gezag uitgaat, zou er ook gestreefd kunnen worden naar een respectvolle “Dikke Sordam” standaardwoordenboek Sranantongo – dat algemeen erkend en daadwerkelijk nageleefd wordt. Alle aanwezigen waren het er roerend mee eens dat het nu de hoogste tijd is dat het Sranantongo een gezaghebbende schrijfwijze en feitelijke toepassing (literaire aanmoediging) krijgt. Het standaardwoordenboek Sranantongo beoogt de kwalitatieve inbreng van alle ‘native speakers’ te integreren. Alle Surinamers kunnen een bijdrage leveren, daar zij als unieke producenten van het Sranan (moedertaalsprekers), behoren tot het soevereiniteitsgebied (taalpolitieke machtspositie; volgens Jean Bodin) van de nationale taal, aldus Van Mulier. Hij vergeleek in zijn kritische inleiding de taalsoevereiniteit met de soevereiniteit (zelfbeschikkingsrecht) van het menselijk lichaam, dat elk individu het recht geeft over zijn/haar eigen lichaam te beslissen. Parallel aan die medische lichamelijke soevereiniteit, erkennen we ook het gezag van de medische wetenschap. De dokter kan ons niet verbieden een osodresi, voedingssupplementen en preventieve kruiden te gebruiken wanneer we ziek zijn, omdat wij de baas van ons eigen lichaam zijn. Zo is het ook met de taal, waarover wij ‘native speakers’ de baas zijn, hoezeer anderen (taalkundigen, filologen, dichters, schrijvers) ook legitiem een kwalitatieve bijdrage kunnen leveren. De wereldvermaarde Amerikaanse schrijver James Baldwin (1924-1987) benadrukte in het begin van de jaren zeventig te Amsterdam – in gesprek met de auteurs Jules Niemel, Gerrit Baron en Ludwich van Mulier – dat Surinamers het unieke van hun saamhorigheid als volk en natie moeten inzien. Hij noemde een aantal specifieke aspecten dat die unieke taalsoevereiniteit (hoogste gezag) bevestigde en bestendigde. In politieke zin is Suriname (de Guyana ’s) het enige vasteland ter wereld buiten Afrika, waarin zwarte mensen met Afrikaanse roots cultureel gezag produceren en politieke macht hebben. Die positie moeten wij – afstammelingen uit Afrika, India, Azië – inzien, behouden en koesteren als “bijvangst” (neveneffect door eigen inbreng) van onze nationale Europese wordingsgeschiedenis. Ook prees James Baldwin het Surinaamse volk dat zich van anderen linguïstisch onderscheidt, doordat zij het gepresteerd heeft zelf een unieke taal te hebben gemaakt. De creooltaal (mengtaal) Sranantongo werd door de vermaarde taalkundige Derek Bickerton (Hawaï) , qua compositie, de mooiste creooltaal genoemd. Door in het standaard woordenboek Sranantongo ook een uitgebreide etymologie (woord herkomst/geschiedenis) en fonologie (klanksysteem/uitspraak) op te nemen, zal het woordenboek in omvang – tekst en pagina’s – toenemen; vandaar de koosnaam naar analogie van het ABN, “dikke” Sordam. Er zal door de nieuwe redactie worden uitgegaan van het Woordenboek van Max Sordam, geautoriseerd door Sranan Academiya in Suriname, dat in 1984 verscheen en sindsdien meerdere malen is herdrukt. De uitgave van het standaardwoordenboek Sranantongo wordt verwacht in november 2014. De benadering van het standaardiseringproces op basis van het herzien en herdrukken van Max Sordams oorspronkelijke woordenboek is tevens een eerbetoon aan Max Sordam, die zich als taalkundig pionier en moedertaalspreker, beijverd heeft het Sranantongo te beschrijven vanuit de praktische noodzaak. Hij werd daartoe o.a. geïnspireerd door prof. Herman Wekker, prof. P.Muyskens, prof. G. Koefoed, het Instituut ter bevordering van de Surinamistiek IBS, de Sranan Academiya, wijlen prof. Herman Wekker taalkundige/Engels en Ludwich van Mulier, aldus Max Sordam. Alle internationale bevoegden in de taalwetenschap, kenners van het Sranantongo, zijn uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan het standaardiseringsproces van het Sranan, waarvan de auteursrechtelijke monitoring in Surinaamse handen blijft zoals het betaamt.
Ludwich van Mulier
