“Toen de Nationale Partij Suriname werd opgericht, was er sprake van het verwerken van de term ‘Sociaaldemocratisch’ in de naam van de partij. In de statuten staat dat de partij sociaaldemocratisch is georiënteerd. In de jonge jaren van de NPS waren dit geen lege woorden”, aldus Wim Bakker, kaderlid van de groene partij, die op 29 september 70 jaar geleden werd opgericht. “De partij was gelieerd aan de vakbeweging. De oprichters van de NPS waren intellectuelen, leden van de stedelijke middenklasse en andere groepen die via onderwijs en kerstening waren ingewijd in de Nederlandse taal, veelal gemengde nazaten van Joodse, Chinese, Europese en Afrikaanse voorouders, en ook christelijke Hindoestanen en Javanen. Afrikaans bloed, Joods bloed, christendom, de Nederlandse taal en Paramaribo markeerden de leefwereld van de oprichters van de partij.”
Pengel strijder tegen onrecht
Bakker: “De sociaaldemocratische ideologie paste in het wereldbeeld van de oprichters van de NPS, zoals Wim Bosch Verschuur en Gerhard van der Schroeff. De oprichters van de NPS zagen zichzelf als de exponenten van een nieuwe orde in Suriname, met een opvoedkundige taak, een ethische missie, naar de achtergestelde Afrikanen en Aziaten. Wim Bosch Verschuur speurde actief naar jong politiek talent onder de achtergestelde groepen. Zo ontdekte hij Johan Adolf Pengel, de politiek activist en vakbondsleider. Pengel had andere ideeën. Niet abstracte sociaaldemocratie hield hem bezig. Hij was een strijder tegen onrecht, en vooral onrecht tegenover de zwarte mens in Suriname. Zijn politiek optreden was een grote boost voor het groepsbewustzijn van de Afro-Surinamers. Hij heeft een grote impact gehad op de politieke cultuur van Suriname, in positieve en negatieve zin. Er wordt beweerd dat Desi Bouterse zijn gedrag in grote lijnen heeft gemodelleerd naar Pengel, wiens gedrag hij, zo wordt gezegd, van nabij heeft mogen meemaken als opgroeiende jongen.”
De verbroederingspolitiek etnisch
“De grootste gemiste kans van Pengel was dat hij de verbroederingspolitiek niet heeft kunnen ‘framen’ in sociaaldemocratische termen. De verbroederingspolitiek werd een zaak van etniciteit, in plaats van wat het in aanvang was en had moeten blijven: een front van achtergestelde tegenover de elites, de haves versus de have nots. Het front van achtergestelde werd gereduceerd tot een symbool voor etnische tolerantie. Onder de nationalist Henck Arron raakte de sociaaldemocratie volgens politicus Bakker nog verder op de achtergrond in de NPS. Het ging nu om Srefidensi en voor dat ideaal moest alles wijken, ook de massale tegenstand van de Aziatische Surinamers.”
Venetiaan meer staatsman dan partijleider
“Toen kwam de militaire staatgreep. En wat kregen we: een dictatuur die zich bediende van socialistische retoriek. Daarna kwamen de lange moeizame jaren van herstel, waarin Ronald Venetiaan ook geen tijd had voor sociaaldemocratie in de NPS. Venetiaan was meer staatsman dan partijleider. De rechtsstaat, de democratie en de economie moesten hersteld worden. Dat gelukte niet in alle opzichten, want daarna kregen we het verschijnsel van de democratisch gekozen NDP -dictatuur in Suriname. De grootste gemiste kans van Venetiaan is dat hij, van huis uit socialist, de interne organisatie van de NPS niet heeft gereconstrueerd als strijdmacht voor de sociale democratie. In de lange jaren van haar bestaan veranderde de NPS in een partij van deskundigen en bestuurders, die zich probeerden in te zetten voor rationeel beleid. De partij verleerde het activisme van de beginjaren, de tijd van de jonge Pengel.”
Rusland de technocraat
Vervolgens werd Gregory Rusland voorzitter van de NPS. Hij leidde de partij in een desastreus verlopende verkiezingscampagne, maar werd toch herkozen als voorzitter van de partij. Hij is niet bekend als sociaaldemocraat, eerder als technocraat. Opnieuw lijkt de sociaal democratie weinig kans te maken. En dat wordt dan de gemiste kans van Rusland. Als de NPS haar eigen sociaal democratische beginselen serieus neemt, dan kan het volgens Bakker niet anders dan dat zij zich opmaakt te strijden voor een sociale rechtsstaat, wat betekent strijden tegen onrecht, ongelijkheid en corruptie. Daarvoor is naar zeggen van Bakker nodig: Nieuwe aandacht voor de sociaaldemocratische idealen van de founding fathers, nieuwe aandacht voor een klassenbewuste verbroederingspolitiek, nieuwe inzet op de educatieve, morele missie van Srefidensi, nieuwe inzet op rechtsstaat en democratie, nieuwe inzet op alternatieve nationale ontwikkeling zonder goud, hout en olie, en nieuwe inzet op de partij als lerende organisatie en ontwikkelingsinstrument. De NPS moet voor zichzelf beslissen of zij de partij wil zijn die bedoeld was.
