De politieke barometer stijgt naarmate de dagen van sociale onrust toenemen. Voorbeelden van verzet, zoals Gandhi en Martin Luther King, komen dan ook in je gedachten. Die waren geen figuren die anderen de hersens insloegen. Gandhi en King zijn synoniemen voor geweldloos verzet, maar het waren geen lafaards. Hun geweldloos verzet was gelijk aan actie, moed, discipline en mondigheid. Ze hebben zich met succes verzet tegen onrecht en armoede. Gandhi heeft geweldloos de Britten – “als vrienden” – uit India verdreven en met soortgelijk verzet heeft King Amerika gedwongen tot bestuurlijke hervormingen om rassenscheiding tegen te gaan. Hun “macht der machtelozen” was niet gericht tegen personen, maar tegen het immorele gedrag van die personen. De ene klampte zich vast aan de waarheid en de andere aan de liefde, maar beiden hadden een goede samenleving op het oog, zonder leugens, manipulaties, misleiding en bedrog. Een regering kan ‘legaal’ zijn, maar moreel slecht. Dit was bijvoorbeeld het geval met Hitler in Duitsland, het apartheidsregime in Zuid-Afrika en de landen die vroeger slaven hielden en verkochten. Gandhi en King verzetten zich tegen dat soort onrecht. In hun verzet probeerden ze bewust de tegenstander niet te kwetsen of pijn te doen. Ze hebben met succes ervoor gestreden dat er zonder onderscheid naar huidskleur, religie of sociale status door een ieder op gelijke wijze gebruik kon worden gemaakt van het openbaar vervoer. Dit is nu zo vanzelfsprekend, dat je verbaasd bent dat dit vroeger een geweldig twistpunt was. Hun methode was overleg en, als dat niet hielp, staking (‘hartal’), boycot, protestmars, zitstaking of -blokkade. Ze gebruikten geen geweld en incasseerden de klappen van de machthebber die zichzelf daarmee alleen maar degradeerde. Het moment van staken werd soms gebruikt om nieuwe vaardigheden te leren of iets te doen voor de gemeenschap om geen last te zijn of medelijden te vragen. Gandhi en King hadden ook hun tekortkomingen, het waren gewone mensen. Maar hun geweldloze verzet is een wereldwijde traditie geworden.
Een machthebber mag dan wel ‘untouchable’ zijn, maar de werkelijke macht ligt bij het volk. Als een volk massaal staakt, weigert absurde prijsstijgingen zonder stijging van inkomen te accepteren of besluit helemaal geen belasting meer te betalen, dan wordt elke machthebber machteloos. Die zal uiteraard proberen het volk te verdelen. Maar dat zal alleen lukken als het doel van het protest niet duidelijk of rechtvaardig is. Een machthebber kan niet een wezenlijk deel van het volk brodeloos maken of arresteren en in de gevangenis stoppen, zonder dat het land tot stilstand komt. Gandhi en King hebben de onderdrukten en verarmden een effectieve tool in handen gegeven om zich te bevrijden, te weten geweldloze actie in combinatie met een goede organisatie. Ze hebben de mensen geleerd om onbevreesd op straat te komen en oog in oog te staan met de machthebber die zijn politieke en morele gezag heeft verloren; om in actie te komen in plaats van hun frustraties op elkaar af te reageren.
Suriname is bankroet door weinig inkomsten, veel uitgaven en Himalaya hoge schulden. Daarnaast is er sprake van schijndemocratie, verloedering, toenemende verarming en afnemende vrijheid. Er is een verkapte vorm van slavernij ontstaan, alleen zijn de ijzeren boeien vervangen door devaluatie, inflatie en belastingheffingen (los van het feit of deze wel of niet terecht zijn). Het zwaar verdiende geld verdampt vliegensvlug. Het voelt aan alsof de regering niet voor het volk maar van het volk leeft. Het verzet is dus begrijpelijk. Herstel is noodzakelijk. Maar wie moet herstellen? De huidige regering heeft in 2015 het mandaat gekregen om te regeren op basis van een schandelijke en schaamteloze vertekening van de werkelijkheid: er was geen corruptie, de economie groeide, er was genoeg geld, er zou geen devaluatie komen. Maar de werkelijkheid lag precies 180 graden anders. Het is nu onduidelijk of deze regering anno 2017 nog het mandaat oftewel het vertrouwen heeft om de crisis op te lossen. Gelet op de massale ontevredenheid en het protest schijnt dit niet het geval te zijn.
In de kolonie Suriname was gewelddadige actie tegen de brute kracht van de kolonisator soms onvermijdelijk. Maar in de Republiek Suriname heeft het geweld tegen de democratie in de jaren tachtig tot niets goeds of duurzaams geleid. Integendeel, het geweld heeft Suriname ernstig verwond en het land is daarvan nog lang niet hersteld. De Surinaamse Gandhi ’s en Kings hebben een betere traditie waarop ze kunnen bouwen, als er een goede reden is om actie te voeren.
Tot slot: de goudwinning is nu vooral in handen van multinationals (legaal) en gangsters (illegaal). In het laatste geval stroomt er niets van deze bodemschat in de staatskas. De gangsters vergiftigen mens, dier en milieu met kwik. De overheid staat erbij en kijkt ernaar. De lakse overheid loopt zo jaarlijks tientallen miljoenen mis aan harde valuta, terwijl schade aan mens en milieu haar ook nog geld kost. Die corruptie moet worden aangepakt. Elke Surinamer heeft het recht om goud te mogen zoeken, maar dat moet wel geordend gebeuren en met belastingafdracht (want goud is geen essentiële levensbehoefte).
D. Balraadjsing (uit Nederland)
