Suriname maakt regelmatig mee dat kinderen in een geestelijke/lichamelijke situatie geraken, die als afwijkend wordt herkend en aangeduid wordt als ‘in trance raken’. Dat gebeurt al geruime tijd. Deze situatie wordt vaak benaderd als een puur geestelijk religieus probleem en de oorzaak wordt vaak gezocht op de school en de locatie waar de school is gevestigd en voorts de zaken die zich in het verleden op de locatie zich zouden hebben voorgedaan of handelingen die aldaar zouden zijn verricht. Een functionaris van de bekende sociale organisatie Rumas deed op de radio enkele dagen terug een heel markante uitspraak over het in trance raken van kinderen. Uit haar woorden blijkt dat dit fenomeen mogelijk iets te maken kan hebben met ervaringen van de personen uit het verleden, waaronder misbruik in de kinderjaren. Nu zeggen wij niet dat de kinderen die recent op een bepaalde school in trance raakten allemaal zijn misbruikt in hun jeugd, maar onderzoek op dit stuk is wel vereist. Op de radio is gisteren het woord ‘massahysterie’ gevallen. Uit een vluchtig onderzoek zou blijken dat het aantal mensen dat ‘ten prooi valt’ aan de situatie die als trance wordt aangeduid, steeds groter wordt. Uit een eenvoudige onlinebron lezen we dat trance beschreven kan worden als een verschijnsel, ‘waarbij iemand een ander bewustzijnsniveau heeft. Wie in trance is, is minder gevoelig voor prikkels van buitenaf, maar is niet bewusteloos en slaapt ook niet. Het persoonlijke identiteitsgevoel kan verminderd zijn. Er zijn verschillende omstandigheden waaronder iemand in trance kan raken. Het verschijnsel kan optreden bij een tekort aan slaap of zuurstof en bij koorts, ondervoeding en voorgeschreven of strafbaar medicijngebruik. In bepaalde gevallen beschouwt men een trance als gewenst, omdat de toestand wordt gezien als een ‘poort naar het onbewuste. Een trance kan ook worden ervaren als een religieus fenomeen. Bij sjamanisme en van oorsprong West-Afrikaanse religies worden bijvoorbeeld vaak mensen in trance gebracht. Ook bij het bidden in de islam en het christendom treedt soms een lichte trance op, aldus de bron. Trance kan dus gewenst en opgewekt zijn, maar ook onvrijwillig intreden. Voorts lezen we dat als een trance optreedt buiten een religieuze of culturele context, deze een symptoom kan zijn van een psychische aandoening, vaak gediagnosticeerd als dissociatieve stoornis niet anderszins omschreven (DSM-IV-code 300.15) of trance- en bezetenheidsstoornis (ICD-10-code F44.3). Opmerkelijk is ook de vermelding dat een lange rechte weg omzoomd door bomen mede gevaarlijk is omdat de eentonige rit gecombineerd met de door de bomen schijnende zon een automobilist in een lichte trance kan brengen. Massahysterie, welke gisteren op de radio ter sprake is gebracht, is een vorm van angst of paniek die bij een groep mensen optreedt. We lezen in dezelfde bron dat in 2011 enkele leerlingen van een school in New York plots de symptomen van het syndroom van Gilles de la Tourette kregen. De school en omgeving werden getest op allerlei giftige stoffen, maar er werd niets verdachts gevonden. In januari 2012 kregen nog meer leerlingen de symptomen en zelfs volwassenen, die verder geen relatie hadden met de school, vertoonden het gedrag. Na maanden onderzoek bleek dat al deze mensen een conversiestoornis hadden ontwikkeld ten gevolge van massahysterie. Het syndroom van Gilles de la Tourette (GTS) is een verzameling verschijnselen die zich manifesteert als ongecontroleerde spierbewegingen en het maken van geluiden. Mensen die hieraan lijden, hebben een onbedwingbare drang bepaalde bewegingen te maken of bepaalde geluiden of woorden te uiten. Waarom vinden nou op bepaalde scholen de situatie plaats die beschreven wordt als trance? We kennen in de Surinaamse culturen verschijnselen bij bepaalden rituelen, waarbij mensen geesten ontvangen en in een andere geestelijke en lichamelijke toestand raken. Personen die deze trancesituatie aanschouwen, associëren het verschijnsel met die culturele/religieuze zaken. Maar is dat inderdaad zo? In de media is wat het laatste betreft bericht dat de leerlingen die in trance raakten, aangeven dat hun situatie was ingetreden vanwege een ding dat zich bevond in de kast van een leerkracht die op slot was. Waarom zou het kunnen gaan? Een heilig boek, een religieus artefact of symbool, cultureel ‘geladen’ goederen of een geest die zich verschanst heeft in de kast? Religieuze mensen hebben altijd de zogenaamde superioriteit van hun leer willen bewijzen, door separaat naar deze situatie te kijken. Ze hebben zich nooit gezamenlijk over dit fenomeen gebogen. Deze trancesituatie is een aangelegenheid van onderwijs, volksgezondheid en sport en jeugdzaken. Deze ministeries moeten samen met geestelijken, maar niet te vergeten wetenschappers en technologen, onderzoeken en klaarheid brengen in deze situatie. Dan kan begonnen worden met het oplossen van het probleem, welke het onderwijsproces verstoort.
