Op 8, 9 en 10 october is de ‘Liba Krutu’ (LK) gehouden en hebben de Marronstammen in alle zelfstandigheid en vrijheid het Dritabiki Akkoord (DA) aangenomen. Het akkoord omvat 19 punten. Heel opmerkelijk is dat de zes Marronstammen die deelgenomen hebben aan de krutu, niet de onlangs door de president aangestelde Albert Aboikoni maar Naze Amina aanmerken als de rechtmatige opvolger van de overleden granman Belvon Aboikoni (punt 15 DA). Eerder hebben wij gesteld dat de aanstelling van granmans een pure aanlegenheid behoort te zijn van de betreffende stam. De regering kan aan het einde wanneer de granman traditioneel is aangesteld, verder gaan met het incorporeren van deze granman in het ambtelijke. Maar het gaat inderdaad te ver als de regering op de stoel van het traditioneel gezag zit en de besluiten voor hem neemt. Met dit sein is er een behoorlijke spanning opgebouwd tussen de regering en de stammen. Opvallend is ook dat de LK de verandering van de naam Marron in Afro-Surinamers heeft verworpen. Onder deze naam is namelijk een directoraat geopend op het ministerie van RO. Als we de 19 punten van de LK doornemen dan zien we op de eerste plaats dat de LK verzoekt dat de Staat Suriname de ILO Conventie nummer 169 zo snel als mogelijk ratificeert. Dit verzoek is al enkele keren gedaan naar de regering, ook door de Abop in DNA. Het Inter-Amerikaans mensenrechtensysteem gebruikt dit verdrag om vonnis te wijzen en ook in enkele cases tegen Suriname. Het land moet aan deze vonissen uitvoering geven. Het tweede punt is minder snel uitvoerbaar en niet concreet: de regering en de politiek moeten onmiddellijk stoppen met het creëren van verdeeldheid onder de binnenlandbewoners. Dit verzoek is niet in te willigen omdat binnenlandbewoners betrokken zijn in verschillende politieke partijen en daar onstaat dan vanzelf een verdeeldheid, die niet hoeft te leiden tot vijandigheid. De regering wordt gevormd uit enkele politieke partijen die niet altijd de politieke partijen zijn waarin de binnelandbewoners zitten. Ook hier is dus de verdeeldheid onvermijdbaar.Het traditioneel gezag verzoekt ten derde dat de regering stopt met het bemoeien in interne aangelegenheden van het traditioneel gezag. Ook dit is algemeen en niet concreet. Het traditioneel gezag accepteert de verandering van de naam Marron in Afro-Surinamers resoluut niet. Het is onbekend of door de regering formeel het besluit is genomen in een document om Marron te vervangen. Wel is er een directoraat zo genoemd. Het DA geeft niet aan waarom deze aanduiding verkeerd is. In het kader van het grondenrechtenvraagstuk verzoekt het traditioneel gezag dat de regering het Saamaka Vonnis naar letter en geest uitvoert. De regering is inderdaad verplicht dit vonnis uit te voeren. Het grondenrechtenvraagstuk moet opgelost worden middels het aannemen van wetgeving en eerder hebben wij hier aangegeven dat er al wetgeving in Suriname bestaat waar verwezen wordt naar de landrechten van de inheemse en tribale volken. Het traditioneel gezag verzoekt de regering per direct te werken aan een ontwikkelingsplan voor het binnenland. Dit zesde verzoek heeft een fundamenteel verkeerd vertrekpunt namelijk dat de regering de ontwikkeling van het binnenland moet vaststellen, terwijl de verdragen juist zeggen dat de volken zelf aangeven wat ontwikkeling voor hun is en in welk tempo het moet worden uitgevoerd. Het traditioneel gezag verzoekt dat de regering hen met respect behandelt en beter waardeert voor het werk dat zij verricht binnen de leefgemeenschappen van binnenlandbewoners. Dit punt heeft geen zelfstandige waarde en kan moeilijk geverifieerd worden op uitvoering. Respect is namelijk ook subjectief. In het 8ste punt besluit het traditioneel gezag dat alle zes stammen als één zullen opereren. Dat besluit zal genoteerd worden door de regering en heeft ook geen zelfstandige waarde in de verklaring, het behelst geen huiswerk voor de regering. In het 9de punt installeren de stammen een ‘Deken van Gaanmans’ volgens een roulerend systeem “om de twee of drie jaren”. Hierin schuilt een groot gevaar voor ruzie en conflict omdat de frequentie niet exact is aangegeven. Bovendien is aangegeven wie de eerste deken zal zijn, maar niet wie de volgende zullen zijn. Dat kan door externe krachten uitgebuit worden om ruzie in de groep te veroorzaken en dat zal ook geheid gebeuren. Het traditioneel gezag wil dat er geen grenslijnen worden vastgesteld tussen de diverse Marronstammen (punt 10). Kennelijk bedoelt men daarmee dat er bij het marqueren van het inheems en tribaal gebied op de kaarten niet wordt aangegeven welk gebied tot welk stam behoort. In het 11de punt verzoekt het traditioneel gezag opheldering over de werking van het grensverdrag met Frans-Guyana, dat op 15 november 2017 is goedgekeurd door DNA. De opheldering is te lezen in de Handelingen die horen bij de ratificatie van de samenwerking en toelichting bij de wet die erbij hoort. De stammen zijn nu wel laat om meer dan deze opheldering te vragen. Het traditioneel gezag verzoekt adequaat onderwijs in een kindvriendelijk en motiverend milieu (punt 12). Dit punt worde decennialang herhaald en omvat niets nieuws. Ook punt 13 (adequaat gezondheidszorg voor het gehele binnenland) is niets nieuws en ook punt 14 (optimale nutsvoorzieningen in alle woon- en leefgemeenschappen). Het traditioneel gezag verzoekt als 16de punt het onmiddellijk stopzetten van het uitgeven van concessies aan multinationals en het uitvoeren van houtkapwerkzaamheden door deze bedrijven binnen haar directe leef- en woongebieden. Leefgebieden zijn veel ruimer dan woongebieden en het is de vraag of het acceptabel is dat zo met het binnenlands gebied wordt omgegaan. Het traditioneel gezag verzoekt verder dat waar scalians werkzaamheden uitvoeren er onmiddellijk gezond drinkwaterinstallaties worden aangelegd uit het dorpsfonds. De scalians mogen dus doorgaan met hun vervuiling etc.. In het 18de punt verzoekt het traditioneel gezag dat er pinautomaten komen in het binnenland. De vraag is hoe lang het geld in deze machines zal blijven voordat ze worden leeggeplunderd. Er is namelijk weinig politie in het binnenland. Punt 19 bevat geen inhoudelijk verzoek op zich.
