In DNA heeft o.a. ondervoorzitter Bouva aangehaald dat er een reeks nieuwe arbeidswetten in DNA ter behandeling liggen en dat deze wetten een zekere mate van prioriteit genieten. Dat is inderdaad zo omdat de economie in stand wordt gehouden door economische bedrijvigheid en door de werknemers die materiele of immateriële producten produceren. Bovendien zeggen we als samenleving dat de mens centraal staat. De mens is in een groot deel van de gevallen, de werkende mens die gezinnen onderhoudt. De rechten en verantwoordelijkheden van deze groep moeten goed zijn vastgelegd. Alleen tevreden werknemers immers kunnen een goed draaiende economie in stand houden. Op de agenda in DNA zijn twee wetten opgebracht waarvan de ene betreft de collectieve onderhandelingen. Dit wetsvoorstel is geruime tijd op de website van DNA gepost en dat is een teken van goed bestuur en transparantie vanuit het parlement. In het voorstel wordt vermeld dat deze wet gestoeld is op de fundamentele verdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), de standaarden van de Caribische Gemeenschap (Caricom) en de praktische eisen van deze tijd. De wet die nu aan de orde is zal een oude wet uit 1962 herzien en deze wet vervangen. De oude wet zou ook geen Memorie van Toelichting hebben, dat wordt nu erbij gedaan. Dit laatste is belangrijk voor studenten, belangenverenigingen zoals vakbonden, praktiserende juristen en de burgerij in zijn algemeenheid die de bedoeling van de wetten willen bestuderen om hun standpunten in te nemen. Belangwekkend is dat wordt vermeld dat het collectief overleg voor werknemers een vorm van medezeggenschap betekent en daarvoor verwijst het wetsvoorstel naar de grondwet. Collectieve onderhandelingen zijn van belang omdat via vakverenigingen werknemers invloed kunnen uitoefenen op hun arbeidsomstandigheden waardoor conflicten worden voorkomen. Collectieve onderhandelingen geven werknemers een mogelijkheid om de zwakke onderhandelingspositie, die zij individueel tegenover de werkgever innemen, te compenseren. De vakvereniging wordt geacht ter zake over meer deskundigheid en ervaring te beschikken en behoort ook onafhankelijker te kunnen optreden zonder dat er sprake is van bijvoorbeeld psychische overmacht vanuit de werkgever zegt het wetsvoorstel. Maar het is ook zo dat bij collectieve onderhandelingen de mogelijkheden en onmogelijkheden van werkgevers en bedrijven kunnen worden gepeild. De collectieve arbeidsovereenkomst (cao) bevordert het ontstaan van een gewenste machtsevenwicht in de onderhandelingen en daardoor het verkrijgen van acceptabele arbeidsvoorwaarden. Behalve de basislonen voor de verschillende functies, waarbij ook mogelijk is de koppelingen aan een prijsindex beveiligd tegen prijsstijgingen, komen ook voor shiftregelingen, overwerkvergoedingen, regeling van de arbeidsduur, speciale vakantiedagen voor jeugdigen en oudere werknemers en werknemers met langdurig dienstverband, uitkeringen bij overlijden, spaarregelingen en ontslagbepalingen. En behalve op deze primaire arbeidsvoorwaarden richten cao’s zich de laatste jaren in toenemende mate ook op andere gebieden waaronder gedragscodes voor de werknemers, bescherming van de persoonsgegevens van werknemers, discriminatie op basis van de gezondheidsstatus (chronische aandoeningen en hiv-besmetting) en seksuele geaardheid en een bedrijfsbeleid ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik, aldus het voorstel. Het voorstel heeft dus een moderne uitgangspunt. Collectieve onderhandelingen zijn belangrijk omdat wetten steeds het minimum aangeven waaronder werkgevers en werknemers niet mogen gaan. Voor een hogere standaard moeten partijen met elkaar in overleg kunnen treden en een deal sluiten. Deze deals worden de collectieve arbeidsovereenkomsten genoemd. Cao’s brengen rust in de economie en zorgen voor de sociale rechtvaardigheid. Wanneer cao’s geïnformeerd plaatsvinden, dus wanneer ook financiële gegevens ter beschikking zijn, dan kan de werkgever zeker ervan zijn dat hij zijn werknemers niet uitbuit. Collectieve onderhandelingen zijn er om de arbeidssatisfactie te verhogen. Een belangrijk punt vooral in tijden van economische malaise is dat rekening wordt gehouden met de mogelijkheden van bedrijven. Er zijn bedrijven die net nog het hoofd boven water kunnen houden en er zijn bedrijven waar via collectieve onderhandelingen privileges zijn verkregen die in tijden van crisis onder druk gaan komen te staan. Een voorbeeld is het geval van de EBS. Naast deze wet over collectieve arbeidsovereenkomsten heeft DNA ook op de agenda de wet over rechten en plichten van vakverenigingen. Daarbij zijn zeer van belang de spelregels en fatsoensnormen die (ook) vakbondsvertegenwoordigers in acht moeten nemen wanneer ze hun functie uitoefenen. We merken in de praktijk dat vakbonden hun bevoegdheden, hun mogelijkheden en hun kracht overschatten. Dat komt door onwetendheid en een verkeerde focus. Tegelijkertijd merken we dat bedrijven en andere werkgevers hun rechten in relatie tot de vakbonden onderschatten en zich schikken naar zaken die onterecht zijn. Ook dit komt door onwetendheid. De behandeling van deze twee wetten kan maken dat alle betrokken partijen een gezonde focus krijgen op het speelveld dat ze tot hun beschikking hebben.
